Metodolog.pl – Analiza Statystyczna w Biznesie

Firma statystyczna METODOLOG

Czym jest badanie statystyczne? Czy dzięki badaniom statystycznym możemy poznać źródła zmienności? Niestety tak…
Według definicji badanie statystyczne polega na pozyskiwaniu danych na temat rozkładu cechy statystycznej w populacji. Ze względu na zakres jednostek objętych badaniem wyróżnia się badania pełne i badania częściowe. Ze względu na przedświąteczny okres żal byłoby nie przytoczyć:
„W owym czasie wyszło rozporządzenie Cezara Augusta, żeby przeprowadzić spis ludności w całym państwie. […] Wybierali się więc wszyscy, aby się dać zapisać, każdy do swego miasta. Udał się także Józef z Galilei, […] żeby się dać zapisać z poślubioną sobie Maryją, która była brzemienna.”
Ale co to ma wspólnego ze statystyką i czego to dowodzi? Już tłumaczę. Statystyka jest z nami dłużej niż mogłoby się wydawać. Jej początki wywodzą się z dokonywania spisów powszechnych, które były stosunkowo systematycznie przeprowadzane na terenie ówczesnej potęgi, czyli starożytnego Rzymu. Są one przykładem pełnego badania statystycznego, czyli takiego które obejmuje wszystkie jednostki rozpatrywanej zbiorowości statystycznej. Ewidencja urodzeń i zgonów? Coroczny spis rolny obejmujący wszystkich rolników? Badanie statystyczne dotyczące liczby zachorowań na grypę w czasie epidemii? To wszystko pełne badania statystyczne. Pierwsze to badanie o charakterze ciągłym, drugie – okresowym, natomiast trzecie – doraźnym.
„Statystyczny Polak” spędza w Internecie 4,9h/dobę (raport We are social media opublikowany 2.01.2015). Przez tak długi okres czasu jest w stanie natknąć się na wiele „wyskakujących” okienek z ankietami internetowymi. Gdy weźmie w nich udział staje się jednostką próby statystycznej. To przykład badania częściowego. W przeciwieństwie do badania pełnego, nie bada się wszystkich jednostek populacji, lecz tylko celowo, bądź losowo wybranych reprezentantów. Tę formę, choć wydawać by się mogło z założenia obarczoną niepewnością, wykorzystuje się przeważnie. Jest efektywna w ekonomicznym rozumieniu tego pojęcia. Zbadanie całej zbiorowości jest w większości przypadków niemożliwe, bądź nastręczałoby wielu problemów zarówno natury fizycznej jak i finansowej. Kontrola jakości na linii produkcyjnej np. przetworów jest przykładem badania o charakterze niszczącym. Chcąc skontrolować każdy słoik, żaden nie wyjechałby poza mury fabryki. W przypadku badań o charakterze orientacyjnym badanie każdej jednostki populacji byłoby najzwyczajniej przerostem formy nad treścią.
Badania niepełne można podzielić ze względu na użyte środki i zakres zbiorowości statystycznej na: ankietowe, monograficzne, reprezentacyjne i szacunkowe.
Pierwsze z nich zostało przytoczone powyżej. Aby jego wyniki optymalnie oddawały rzeczywistość, konieczne jest odpowiednie zaprojektowanie formularza zawierającego pytania. Muszą być one sformułowane tak, by wyczerpywały główny cel badania. Zaletą jest stosunkowo krótki czas pozyskania informacji na temat badanej cechy.
Dużo bardziej czasochłonną metodą badawczą jest metoda monograficzna. Polega ona na wszechstronnym opisie i szczegółowej analizie pojedynczej jednostki bądź niewielkiej liczby charakterystycznych jednostek badanej zbiorowości statystycznej. Co to oznacza? Z całej zbiorowości wybiera się grupkę respondentów, których obserwuje się przez pryzmat wielu aspektów. Zaletą tej metody jest uzyskanie bardzo dokładnych wyników w szerokim zakresie tematycznym. Jednakże by rzetelnie oddawały one rzeczywistość badane jednostki musza być jak najbardziej typowe, przez co rozumiemy – muszą posiadać cechy typowe dla danej populacji.
O ile w badaniu monograficznym jednostka była wybierana w sposób celowy, to w trzecim rodzaju badań częściowych w sposób losowy dobiera się jednostki próby zbiorowości. Ta przypadkowość jest w stanie zagwarantować najpełniejszy obraz badanej populacji. Szczegółowość i zakres badanych cech jest również znacznie mniejszy co wiąże się z większą ilością badanych jednostek.
W momencie, gdy niemożliwym okazuje się przeprowadzenie obserwacji danej cechy w sposób pełny, można rozwiązać to za pomocą badań szacunkowych inaczej szacunku interpolacyjnego lub ekstrapolacyjnego. Znając wartości sąsiednich cech, jesteśmy w stanie przewidzieć hipotetyczne wartości cechy, która nas interesuje. Inaczej jest z szacunkiem ekstrapolacyjnym, ponieważ o ile w poprzednim przykładzie zdobyte dane były powiązane z szukanymi danymi, to w przypadku ekstrapolacji szacuje się hipotetyczne wartości cechy wykraczającej poza zakres badania. Stosuje się ją w ostateczności, gdy nie można wykonać ani pełnego ani nawet częściowego badania.
Jak widać jest wiele sposobów pozyskiwania informacji na temat rozkładu cechy statystycznej w populacji. W zależności od warunków i istoty cechy mamy wiele dróg badań statystycznych do wyboru, które ułatwia nam późniejszą estymację.

Autorem tekstu o badaniach statystycznych jest Martyna Kuligowska.